Daha İyi Bir İnsan Olmak İçin: EMPATİ

(Yine eskilerden bir yazı.)

Empati kelimesi, kişinin kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak, onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmadır. Bilimsel anlamları biraz daha farklı olabilir fakat genelin anladığı anlam bu şekildedir. Bu yazıda empati kavramının derin anlamlarına girmeyeceğim tabi ki. Sadece onu kullanma sürecine dair düşüncelerimi paylaşacağım.

Bir arkadaşlık ilişkisi hayal edelim. İki vatandaş(aynı cins ya da farklı cins farketmez), otobüs durağında, iş yerinde ya da okul sıralarında tanışmış olsun. Belirli bir süre birbirlerini görmeye devam edecekleri bu tür tanışma ortamlarında, giderek ilişki derinleşmeye başlar. İlk safhada birbirini daha iyi tanımaya çalışan bu vatandaşlar, ilişkilerinde uyumluluklarına göre belli bir seviyeye kadar yükselir fakat ne oluyorsa artık, genelde ilişki ya sabit bir noktada kalır, ya geriler ya da tamamen biter.

Tabiki kimse mükemmel değildir fakat hayata bakış açıları ortak olan, sahip oldukları değerleri benzeşen bu iki vatandaş, ilişkinin derinliklerinde bir yerde hayal kırıklığına uğrar ve ilişkinin daha fazla ilerlemesine müsade etmezler. İşte bu tür durumlarda, ilişkilerdeki anlaşmazlıkların empati eksikliğinden kaynaklandığını düşünüyorum. Tabiki bazı istisnalar mevcuttur. Vatandaşlardan biri hiç bir şekilde kabul edilemez bir özelliğe sahip olabilir ya da diğer vatandaşın beklentileri yüksek olabilir. Fakat eğer bir arkadaş sahibi olmak, bir eş sahibi olmak istiyorsak en önemli, en gerekli malzeme "Empati" olacaktır.

Karşımızdaki insan bize yalan söylemiştir. Ve biz hemen mührü vururuz. "Bana nasıl yalan söyler?" İşte böyle bir durum ilişkileri temelden sarsabilir. Fakat bu örnekteki durumda, yalan söylenen kişi, mührü vurmadan önce, karşısındaki insanı önce bir dinlese niçin yalan söylediği ile ilgili, daha sonra kendini onun yerine koyup aynı durumda kendini hayal etse, karşısındaki insanın niçin yalan söylemiş olduğunu anlayabilecektir. Belki de yalan söyleyen, kötü bir tepki almaktan ya da yanlış anlaşılmaktan korkuyordur. Bazen de yalan söylenen kişi kendisine yalan söylenmesini hazmedemez, keşke doğru söyleseydin diyebilir ama o kişi doğruya hazır olduğunu düşündüğü halde aslında doğrulara hazır değildir. Belki de gerçekten karşısındaki ona doğruları ifade etse daha kötü olacaktır. Fakat genelde yalan söylenen kişi kendisinde kusur görmez ve karşısındakini suçlu olarak görür. Hiç şöyle düşünmez mesela;"Bana yalan söylemesine sebep acaba bende gördüğü hangi özellikten kaynaklandı, bana yeterince güvenmiyor mu acaba, demek ki bende yanlış bişeyler var".

Tabi bu durum her yalan söylenen durum için geçerli değildir fakat ihtimal dahilindedir ve daha birçok ihtimal olabilir. İşte böyle insanların duygu ve düşüncelerinin çarpıştığı bir anda empati yapmak, hem sağlıklı ilişkiler kurulmasına, hemde varolan ilişkilerin sorunsuz devam etmesine yardım edebilir. Görüldüğü gibi insan ilişkilerinde birbiriyle bağlantılı birçok parametre olabilir. Bir olayın sebebi yüzlerce ihtimalden bir ihtimal olabilir. Böyle durumlarda empati insanların birbirini doğru anlamasına yardımcı olacaktır.

Tabi şu da var ki, empati yapabilmek her kişinin harcı değildir. Bazı durumlarda hakikaten çok zor olabilir. Fakat günümüz insanları düşünen bir varlık haline gelmeye başladıklarında, empati de onunla birlikte gelecektir.

Ayrıca unuttuğum diğer birşey, empati yapan insanların daha az "ben merkezli" yaşadıklarıdır. Çünkü ilişkiler düzeyinde empati de, karşındakini anlamaya çalışma, onun düşüncelerine önem verme vardır, haklı olunsa bile. Bu nedenle negatif bir durumda hemen asıp kesen insanların daha çok "ben merkezli" yaşadıklarını söyleyebiliriz.

Empatiyi hayatımıza daha fazla sokabilme adına...